GAZETECİLİK MESLEĞİNDE YENİ ALAN: ROBOT GAZETECİLİK
Robot gazeteciliği, spor, hava durumu, ekonomi, doğal afet ve adli türdeki haber metinlerinin herhangi bir gazeteci müdahalesi olmadan verilere dayanarak algoritmalar tarafından yazılması ve otomatik olarak haber sitesinde yayımlanması anlamına gelmektedir. Robot gazetecilik pratiğinin ilk olarak hangi ülkede ve hangi tarihte başladığı net olmamakla beraber, yaklaşık 10 yıl gibi kısa sayılabilecek bir geçmişe sahiptir. Özellikle Amerika ve İngiltere gibi ülkelerdeki büyük haber kuruluşları robot gazetecilik pratiğini benimsemiştir. Robot gazetecilik pratiğini benimseyen öncü haber kuruluşlarına Associated Press haber ajansı, Forbes Medya, Yahoo ve Los Angeles Times gazeteleri örnek gösterilebilir. Haber metinlerinin üretim süreçlerinde algoritmalardan yararlan bu haber kuruluşları, Amerika’nın ve aynı zamanda dünyanın da en büyük haber kuruluşları arasında bulunmaktadır. Robot gazeteciliğini Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyeleri akademik olarak görüşlerini bildirdiler. Bu görüşler kapsamında:
Ondokuz Mayıs Ü. İletişim F. Gazetecilik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Onur Bekiroğlu: “Robot gazetecilik, insansız bir gazetecilik pratiğini veya uygulamasını imliyor. Gerçi o yazılımların yapılmasının başında yine insan unsuru var. Ben de okuduğum çalışmalardan hareketle bunun şu an için çok sınırlı, daha çok verilere dayalı veya belirli bir standartta sunulan haberlerde kullanılabildiğini biliyorum. Ancak robot gazeteciliğin medya ve iletişim ortamını yarın öbür gün domine edeceğini düşünmüyorum. Gazetecilik; her daim okuyan-yazan-teknoloji kullanan-haber üreten-haberi dolaşıma sokan insana gereksinim duyacaktır. Ancak dijital yeterliliklerin kendini iyiden iyiye bastırdığı bir dönemde ve iletişim ortamında yazılıma ilişkin belirli düzeyde bilgilerin de özellikle yeni gazeteciler ve gazeteci adayları tarafından bilinmesi önemli hâle geliyor.”
Ondokuz Mayıs Ü. İletişim F. Gazetecilik Bölüm Dr. Öğr. Ü. Sinan Kaya: “Robot gazeteciliğine dair pratikleri de içerisine alan yapay zekânın habercilik alanında kullanımına dair hem sektörde hem de akademik alanda son döneme hızlı bir gelişim olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü günümüzde yapay zekâ yazılımları hayatın her alanında belirleyici olmaya başladı. Arama motorlarında yaptığımız aramalardan çeviri araçlarına, yüz tanıma sistemlerinden konuşma tanımaya, trafiğin düzenlenmesinden izlediğimiz televizyon içerikleri ya da karşımıza gelen sosyal medya içeriklerinin seçilmesine kadar pek çok uygulamada yapay zeka yazılımlarının kullanıldığını görmekteyiz. Yapay zekâya dayalı programlama tekniklerinin gelişmesiyle makine öğrenmesi kullanılmaya başlanmış, bu sayede otomatik ve dijital sistemler, deneyimlediği olayların verilerini toplayarak kaydetmekte, sınıflandırmakta, konuşma etiketlerini tanımlayarak ayrıştırmakta, bilgisayar görüleri ile teşhis etmekte ve karakter tanımlayarak nihayetinde biyometrik sensörlerin de yardımıyla gen ağlarını analiz edebilmektedir. Bu açıdan bakıldığında bir olaya ilişin deneyimler üzerinden onları tanımlamakta, öğrenmekte ve karar verebilmektedir. Daha öz bir ifadeyle insana özgü görevleri yerine getirebilmektedir. Bu durum özüne bakıldığında eşsiz fırsatlar sunmaktadır. Çünkü kendisine çizilen çerçevede öğrenebilen bir yazılım, habercilik alanında da gazeteciler ya da muhabirler tarafından gerçekleştirilen bazı işlerin daha hızlı ve hatasız yapılmasını sağlayabilir. Bu durum hem insan kaynağının hem de diğer kaynakların etkili ve verimli bir şekilde kullanılmasını beraberinde getirecektir. Elbette bu noktada hem iş tanımlarında hem de sahip olunması gereken becerilerde bir takım değişiklikler olacaktır. Bu değişiklikler her meslek alanında olduğu gibi medya alanında da zeki sistemlerin beraberinde getirdiği yeni iş alanların ortaya çıkmasına neden olacaktır.”
Ondokuz Mayıs Ü. İletişim F. Gazetecilik Bölüm Dr. Öğr. Ü. Ahmet Faruk Çeçen: “Basit bir deprem haberinde oldukça başarılı olabilirler ancak yaratıcılık gerektiren bir röportaj söz konusu olduğunda bir veri tabanından veri çekme ve anlamlandırmanın şuan için insan zekasıyla rekabet etmesi olası gözükmüyor.”
Uzmanlara göre haberlerin yüzde 90’ını robotlar üretecek olsa bile şu an için finans, spor gibi sayısal verilerin ağırlıkta olduğu alanlarda yapay zekalar içerik üretebiliyor. Robot gazetecilik bugün oldukça popülerleşme yolundadır. Örneğin LA Times (Los Angeles Times) 18 Mart 2014’te Los Angeles’ta gerçekleşen 4,7 büyüklüğündeki depremin 3 dakika ardından yayınladığı deprem haberinde robotlardan yardım almıştır (Kalsın, 2016: 87). Rus arama motoru Yandex de haberleri duyururken robot muhabir-lerden yararlanma yolunda önemli adımlar atmıştır. Turkrus.com’un İzvestiya Gazetesi’ni referans göstererek yaptığı habere göre, Yandex, robot muhabirleri sayesinde verileri önceden yazılmış şablon haberlere yerleştirerek yayınlayabilecektir. Medya için Yandex projesinin yöneticisi Mariya Petrova’nın verdiği bilgilere göre, Yandex’in haber ajansında haberleri gazeteciler değil, otomatik algoritmalar hazırlayacaktır (Bilişim Dergisi, 2015). Sonuç olarak şunu söylemek gerek ki, medya ve gazetecilik konulu çalışmaların sosyal medya haberciliği, yurttaş gazeteciliği gibi alanlardan, robot gazetecilik, veri haberciliği, drone haberciliği gibi daha yeni fraksiyonlara eğilmesine ve Türkiye’de robot gazetecilik alanında daha fazla çalışmalar yapılması ihtiyaç vardır.
