1. Anna Freud: Çocuk Psikanalizinin Temellerini Attı
Sigmund Freud’un kızı olan Anna Freud, babasının gölgesinde kalmak yerine kendi akademik yolculuğunu çizerek çocuk psikanalizinin öncüsü oldu. Savunma mekanizmaları üzerine yaptığı çalışmalar, psikoloji literatüründe çığır açtı. Erik Erikson gibi isimleri de etkileyen Anna Freud, çocuğun gelişimi ve terapideki yeri hakkında yeni bir perspektif geliştirdi.
2. Mary Whiton Calkins: Harvard’da Doktora Reddedilen İlk Kadın
Harvard Üniversitesi’nde William James gibi isimlerle çalışan Mary Whiton Calkins, doktora şartlarını yerine getirmesine rağmen cinsiyetinden dolayı diploması reddedildi. Buna rağmen Amerikan Psikoloji Derneği’nin (APA) ilk kadın başkanı oldu. Eşleştirme tekniğini geliştirerek hafıza araştırmalarına katkıda bulundu. Öz psikoloji kavramını literatüre kazandırdı.
3. Mary Ainsworth: Bağlanma Teorisini Derinleştirdi
“Garip Durum” deneyi ile tanınan Mary Ainsworth, çocukların annelerine karşı geliştirdikleri bağ türlerini analiz ederek bağlanma kuramını şekillendirdi. Annenin varlığı, ayrılığı ve yabancıya verilen tepkiler üzerine geliştirdiği bu teknik, bugün hâlâ gelişim psikolojisinin temel araçlarından biridir.
4. Leta Stetter Hollingworth: Kadın Zekasına Dair Yanılgıları Çürüttü
O dönemde yaygın olan “kadınlar adet dönemlerinde zihinsel olarak yetersizleşir” algısını çürütmek için bilimsel araştırmalar yapan Leta Stetter Hollingworth, üstün zekalı çocuklarla ilgili çalışmalarıyla da bilinir. Kadınların erkeklerle eşit zihinsel kapasiteye sahip olduğunu bilimsel verilerle ortaya koyarak kadın psikolojisinin savunucularından biri oldu.
5. Karen Horney: Freud’un Teorilerine Karşı Cesur Duruş
Karen Horney, Freudyen teorilere getirdiği eleştirilerle feminist psikolojinin kurucularından biri kabul edilir. Freud’un “penis kıskançlığı” kavramına karşı “rahim kıskançlığı” kavramını ortaya atan Horney, kadınların psikolojik gelişiminde sosyal etkenlerin önemine dikkat çekti. Nörotik ihtiyaçlar kuramıyla da tanınan Horney, bireyin kendi psikolojik sağlığını dönüştürebileceğini savundu.
6. Melanie Klein: Oyun Terapisinin Mimarı
Melanie Klein, çocukların bilinçaltına ulaşmak için “oyun terapisi”ni geliştirdi. Oyunların, çocukların duygularını ifade etme şekli olduğunu savunan Klein, çocuk psikanalizinde yeni bir dönem başlattı. Anna Freud ile girdiği teorik anlaşmazlıklar, psikanaliz literatürünü derinleştirdi. Klein'in görüşleri bugün “Kleinyen Psikanaliz” olarak anılmaktadır.
7. Mamie Phipps Clark: Irk ve Özsaygı Üzerine Çığır Açtı
Mamie Phipps Clark, Columbia Üniversitesi’nden derece alan ilk siyah kadın psikolog oldu. Eşiyle birlikte yürüttüğü “Clark Bebek Deneyi”, siyah çocukların beyaz bebekleri tercih ettiğini ve bu durumun ırk temelli özsaygı eksikliği yarattığını ortaya koydu. Bu çalışma, 1954'te ABD'deki ayrımcılığı kaldıran Brown v. Board of Education davasında büyük rol oynadı.
8. Christine Ladd-Franklin: Renk Teorisi ve Akademik Eşitsizliğe Karşı Duruş
Kadınların doktora derecesi alamadığı bir dönemde Johns Hopkins Üniversitesi’nde tezini tamamlayan Christine Ladd-Franklin, ancak 44 yıl sonra resmi olarak doktor unvanı alabildi. Renk görme üzerine yaptığı teorik çalışmalarıyla tanınan Ladd-Franklin, aynı zamanda kadın haklarının da savunucusuydu.
9. Margaret Floy Washburn: Psikolojide Doktora Alan İlk Kadın
Margaret Floy Washburn, psikoloji alanında doktorasını alan ilk kadındır. Hayvan davranışları üzerine yaptığı çalışmalarla “karşılaştırmalı psikoloji”nin temellerini attı. “Motor Teori” adını verdiği yaklaşımıyla, hareketlerin düşünce süreçlerini etkilediğini savundu. Bilimsel üretkenliği ile akademide saygın bir konuma ulaştı.
10. Eleanor Maccoby: Cinsiyet Farklılıkları Üzerine Derinlemesine Çalışmalar
Eleanor Maccoby, cinsiyet farklılıkları, sosyalizasyon ve biyolojik etkiler üzerine yaptığı çalışmalarla gelişim psikolojisine damga vurdu. Stanford Üniversitesi’nde Psikoloji Bölüm Başkanlığı yapan ilk kadın oldu. Onuruna verilen Maccoby Kitap Ödülü, alanın en prestijli ödüllerinden biri hâline geldi.
Kadınların Bilime Etkisi Göz Ardı Edilemez
Bu 10 kadın psikolog, sadece bilimsel çalışmalarıyla değil, aynı zamanda karşılaştıkları toplumsal önyargılara verdikleri mücadeleyle de tarihe geçmiştir. Bugün psikolojinin geldiği noktada onların cesareti, kararlılığı ve araştırmaları büyük rol oynamaktadır.
Kadınların psikolojiye katkıları yalnızca geçmişte kalmıyor; günümüzde de birçok kadın bilim insanı onların izinden giderek yeni nesillere ilham vermeye devam ediyor.
