A Parti Amasya İl Başkanı Aziz İbrahim Poyraz, Türkiye’nin en verimli tarım havzalarından biri olan Fırat–Dicle Bölgesi üzerine hazırladığı kapsamlı değerlendirme ile kamuoyunun dikkatini bir kez daha tarım politikalarındaki yapısal sorunlara çekti. GAP’ın başlangıcından günümüze yapılan dev yatırımlara rağmen bölgenin hâlâ tarımsal dış ticaret açığı vermesini sorgulayan Poyraz, çözümün ancak “Havza Koordinasyon Modeli” ile mümkün olacağını söyledi.
“GAP dev bir altyapı yatırımıdır fakat üretime dönüşememiştir”
1977’de temeli atılan GAP’ın, Türkiye’nin tarımsal üretimde sıçrama yapması amacıyla tasarlandığını hatırlatan Poyraz, Atatürk Barajı başta olmak üzere 40 yılı aşkın sürede yüzlerce baraj, sulama kanalı, enerji tesisi ve dev tüneller inşa edildiğini belirtti. Bugün bu yatırımların bugünün parasıyla 100 trilyon lirayı aştığını ifade eden Poyraz, Silvan Projesi’nin yalnızca kendisinin 255 milyar TL maliyete ve 2,35 milyon dekarlık sulama alanına sahip olduğunu vurguladı.
Buna rağmen GAP bölgesinin tarımsal dış ticarette beklentileri karşılamadığını dile getiren Poyraz, “Devlet yatırımı var, baraj var, su var, toprak var… Ama tarım hala neden dış ticaret açığı veriyor? Sorun doğal kaynaklarda değil, üretimin örgütlenme biçimindedir.” dedi.
“13 yılda 7,9 milyar dolar tarımsal dış ticaret açığı oluştu”
Poyraz, 2013–2025 dönemine ait tarımsal dış ticaret rakamlarına dikkat çekerek bölgenin kendi kendine yetemediğinin altını çizdi:
* Tarımsal ihracat her yıl ithalatın gerisinde kaldı.
* Toplamda 7,9 milyar dolar dış ticaret açığı ortaya çıktı.
2023 verileri ise tabloyu daha çarpıcı hale getiriyor:
1,3 milyar dolar tarımsal ihracat
1,6 milyar dolar tarımsal ithalat
Poyraz bu rakamları örnek göstererek “Bu kadar su ve toprağa rağmen tarım sektörümüz hâlâ dış ticaret açığı veriyorsa sorun altyapıda değil, yönetim modelindedir.” dedi.
“Gerçek sorun: Arazi dağılımı ve örgütsüz üretim”
A Parti İl Başkanı Poyraz’a göre GAP’ın potansiyelinin değerlendirilememesinin temel nedeni üretim yapısındaki eşitsizlik. Poyraz, bölgedeki yapısal dağılımı şöyle özetledi:
* Toprağın %63’ü, nüfusun çok küçük bir bölümünün elinde.
* Halkın %81,5’i, yalnızca %37’lik araziyi işletiyor.
* Hanelerin %51’i, küçük ve parçalı topraklara sahip.
* Üreticilerin %6’sı tamamen topraksız.
* Tarımsal gelirin %70’i, sadece %1,5’lik bir kesime gidiyor.
Bu dağılımın üretimin tabana yayılmasını imkânsız hale getirdiğini belirten Poyraz, “Bu topraklarda yoksullaşmanın nedeni kuraklık değil, adaletsiz gelir ve arazi yapısıdır.” ifadelerini kullandı.
“Çözüm: Havza Koordinasyon Modeli ve birlikte üretim”
Poyraz, bölgenin potansiyelini açığa çıkaracak modeli “Havza Koordinasyon Modeli” olarak tanımlıyor. Bu model dört temel ilkeye dayanıyor:
1. Binlerce küçük çiftçinin tek bir büyük işletme gibi kooperatif çatısı altında birleşmesi.
2. Devletin üretim girdilerini karşılaması: tohum, gübre, enerji, sulama maliyeti.
3. Üretim planlamasının kooperatifler tarafından yapılması.
4. Üretilen mahsulün devlet tarafından satın alınarak güvence altına alınması.
Bu modelle birlikte:
* Parçalı araziler, tapular üreticide kalmak şartıyla birlikte ekilecek, birlikte yönetilecek.
* Küçük çiftçi büyük işletme ile eşit rekabet gücüne sahip olacak.
* Gelir adaleti sağlanacak.
* Katma değerli üretim artacak (Antep fıstığında yağ, ezme, endüstriyel kaplama ürünleri).
* Bölgenin tarımsal dış ticaret açığı kapanacak.
* Yıllardır refahı görmeyen geniş halk kesimleri gelirini artıracak.
“Toprak bizim, su bizim… Ama üretim modeli bizim değilse refah da bize ait olmaz”
A Parti İl Başkanı Aziz İbrahim Poyraz, açıklamasını şu sözlerle tamamladı: “Bu bereketli topraklar binlerce yıldır dünyanın en güçlü üretim havzalarından biridir. Sorun kaynaklarda değil, yönetimdedir. Toprak bizim, su bizim, baraj bizim… Ama üretim modeli bize ait değilse refah da milletimize ait olmaz. Biz bu düzeni değiştirmekte kararlıyız. Bu toprakların gücü, bu halkın emeği yeniden milletimizin sofrasına ve üreticinin cebine bereket olarak dönecektir.”
