Amasya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Çayır, Mera ve Yem Bitkileri Şube Müdürlüğünce arpa yetiştiriciliği hakkında çiftçilere şu bilgiler verildi;
TOPRAK İSTEĞİ
Arpa tek yıllık bir uzun gün bitkisidir. Fakat değişik gün uzunluklarına da uyabilir. Arpa, tahıllar içinde en çok kardeşlenenlerdendir. Olağan durumda 5-8 kardeş verir. Bitki boyu 35-100 cm kadardır. Başakları 8-15 cm boyunda, 2, 4 ve 6 sıralıdırlar.
Çiçeği kavuz ve kapçık sarar, kavuzlu arpalarda bunlar daneye yapışıktır ve harmanda ayrılmazlar. Danenin %10-13’ü kavuzdur. Dane yapısında %9 ham protein, %67 karbonhidrat bulunur.
Serin iklim tahılları içinde buğdaydan sonra en çok ekimi yapılandır. Arpa daha çok hayvan yemi olarak kullanılır. Yem olarak değeri mısırın %95’i kadardır. Yemlik arpalarda protein oranının fazla olması istenir. Kavuzun fazla olması besleyicilik değerini düşürür. Kullanıldığı önemli alanlardan biri de malt sanayidir. Bira üretimi protein oranı düşük olan iki sıralı beyaz arpalardan elde edilmektir.
Tarımsal işlemlerin gereği gibi yapılması durumunda kalite yükselmektedir.
İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ
Arpa, fazla soğuk ve fazla sıcak olmayan, nispi nemi yüksek olan yerlerde iyi gelişir. Sıcaklığı 0ºC nin altına düşmeyen ve 18-20ºC’nin üzerine çıkmayan, nispi nemi %70-80 olan yerler arpa için çok uygundur. Arpa için en uygun topraklar, organik maddece zengin, milli, havalanması ve nemliliği uygun, nötr reaksiyonlu (PH’ı 5 ile 8) topraklardır.
TOPRAK HAZIRLIĞI
Bölgemizde kuru koşullarda arpa-nadas veya arpa-nohut ekim nöbeti uygulanmaktadır. Bu nedenle Arpa nadas sisteminde, arpa hasadını müteakip hiçbir toprak işlemesi yapılmadan, ekim sahası kışı geçirdikten sonra, erken ilkbaharda Mart ayının ikinci yarısından itibaren toprak uygun tava geldiğinde pullukla derin sürüm yapılır. Daha sonra sonbaharda diskaro + tırmık ve tapan çekilerek tohum yatağı hazırlanır. Arpa-Nohut ekim nöbetinde ise; nohut hasadından sonra toprak gölge tavındayken derin sürüm yapılır. Daha sonra sonbaharda diskaro + tırmık ve tapan çekilerek tohum yatağı hazırlanmış olur.
Sulanan sahalarda arpa genellikle çapa bitkileri ile münavebeye girmektedir. Bu nedenle sonbaharda ön bitki hasadından sonra, bitki kalıntıları temizlenmeli veya uygun alet ekipmanla parçalanmalı, bundan sonra pullukla derin sürüm yapılıp, toprağa karıştırılmalıdır. Daha sonra diskaro ve tırmık çekilerek keseklerin kırılması sağlanır. Kesekler kırıldıktan sonra orta ağırlıkta bir tapan çekilerek, tohum yatağı hazırlanır.
EKİM
Ekim mibzerle yapılmalıdır. Ekim derinliği, çimlenme için yeter nemi ve havalanmayı sağlayacak düzeyde ayarlanır. Genellikle kışlıklarda ekim derinliği 4-6 cm, yazlık ekimlerde 3-4 cm olmalı ve m2‘ ye kışlık ekimlerde 300-350 tane, yazlık ekimlerde 350-400 tane tohum düşecek şekilde hesaplanmalıdır.
Kuru (kıraç) koşullarda 16-18 kg/da, sulu koşullarda ise 14-16 kg/da arasında değişebilir Ekim kardeşlenmenin yüksek olduğu taban ve sulu arazilerde daha seyrek yapılabilir.
GÜBRELEME
Arpa gübreleme genelde buğday gibidir. Kuru koşullarda 5-6 kg/da N, 7-9 kg/da P2O5, sulu koşullarda ise 12-14 kg/da N, 10-12 kg/da P2O5, karşılığı azotlu ve fosforlu gübre uygulanmalıdır. Fosforlu gübrenin tamamı ekim esnasında mibzerle banta, azotlu gübrenin yarısı ekimde, yarısı da kardeşlenme başlangıcında toprak yüzüne serpilmek suretiyle verilmelidir.
SULAMA
Arpanın su ihtiyacı buğday kadar olmamakla beraber, bol verim ve kaliteli ürün için yeterli miktarda da toprak emine ihtiyaç vardır. Arpada sulama yapılacaksa birinci su sapa kalkma ikinci su süt olumu devresinde olmak üzere iki su verilir. Tek su verilecek ise süt olum devresinde tatbik edilmelidir. Sulamada tatbik edilecek husus bitkinin gelişme devresinde, yağışların yeterli olmadığı dönemlerde karşılanmasıdır.
HASAT, HARMAN VE DEPOLANMASI
Arpada hasadı geciktirmek hem verimi arttırır, hem de su oranının düşmesini sağlar. İyice kurumadan hasat edilmiş arpa ürününde kavuzlar kolayca renk atar, kalite düşer.
En iyi hasat biçerdöverle yapılanıdır. Bu taktirde tam olumu fazla geciktirmemelidir. Biçerdöverle hasatta danenin kırılmaması için, biçerdöver ayarı önem kazanmaktadır.
Arpanın depolanmasında ambar olarak kullanılacak bina rutubet almayan kuru, havadar ve aydınlık bir yer olmalıdır. Depoya getirilen arpanın su oranının %12-14 altında olması gerekmektedir. Deponun ısısı ise +4ºC civarında olmalıdır. Ambara konulacak arpa içerisinde, kızışmaya sebep olmaması için yabancı tohum bulunmamalıdır.
Arpa hasadı buğdaya göre daha erken yapıldığından (Amasya için Haziran ayı) arpa hasadından sonra 2. Ürün ekimi için yeterli zaman kalmaktadır. Bu sebeple Arpa diğer ürünlere göre avantaj sağlamaktadır.
