Her yıl 5-6 Mayıs’ta kutlanan Hıdırellez, 2017 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alınmıştı. Baharın gelişi, doğanın canlanması ile hayatlarına bereket dolmasını uman insanlar, 5 Mayıs akşamından 6 Mayıs sabahına kadar süren Hıdırellez’i çeşitli etkinliklerle geçirirler. Listemizde Anadolu’nun farklı yerlerinde uygulanan birbirinden farklı gelenekleri karşınıza getiriyoruz.
1-Hıdırellez zamanı Anadolu’da en çok uygulanan geleneklerden biridir, doğanın içinde yürüyüş yaparak bereket ve bolluk dilemek… Zaten özellikle açık, ağaçlık, yeşil alanlarda yapılan Hıdırellez kutlamaları bir bakıma doğayla buluşma ritüelidir. Baharın tazeliğini taşıyan çiçekleri ve otları toplamanın, hatta bunları kaynatarak suyu ile yıkanmanın etkisi ile aynı tazeliğin insan bedenine geçeceğine inanılır.
2-Yüzük, kolye, küpe gibi kişisel eşyaların su dolu bir çömleğe atılması, “Kısmetim açılsın!” diyenlerin rağbet ettiği bir gelenektir. Çömleğin, Hıdırellez gecesi bir gül ağacının altına bırakılması ile devam eden uygulama, ertesi gün maniler eşliğinde eşyaların çıkarılması ile sonlanır. Türkmenlerde “mantıfar” olarak bilinen âdet, Denizli civarında “bahtiyar”, Balıkesir civarında “doğara yüzük atma”, İstanbul civarında “baht açma” diye bilinir.
3-Mayasız yoğurt mayalamak! Bu gelenek de Hıdırellez’e özeldir. Kimi yörelerde ılık sütün içine tahta kaşık koyularak mayalama sağlanır, kimi bölgelerde de süte o gün sabah ezanından sonra bitkilerden toplanan çiy taneleri eklenir. Hıdırellez’in bir başka geleneği ise nar patlatmaktır. Yere atılarak patlatılan narın yıl boyu bereket getireceğine inanılır.
4-En çok uygulanan ve bilinen gelenek ise bir gül ağacının altına Hıdırellez akşamı kâğıda yazılı bir dilek bırakmaktır. Ertesi gün gidip dileklerin yazılı olduğu kâğıt alınmalı ve suya atılmalıdır. İnanışa göre kâğıdın suya karışıp gitmesi dileğin gerçekleşeceğine işarettir.
5-Çoğunuzun belki de ilk kez duyacağı ama Anadolu’da pek çok yerde uygulanan bir gelenek de evde yaşayan herkes için toprağa fasulye ve nohut dikmektir. Her bir aile ferdi için yedi fasulye ve yedi nohut dikilir, kötülüklerden koruyacağına inanılan bu geleneğin Hıdırellez akşamı yapılması gerekmektedir.
6-Çoğu yörede Hıdırellez sabahında yapılan ilk etkinlik pencereleri ve kapıyı sonuna kadar açarak bereketi ve bolluğu eve davet etmektir. Ahırı olan ahırını, ağılı olan ağılını, kimi kilerini, sandığını, kimi yemek dolabını, kesesini, cüzdanını açar ki bereket dolsun içine.
7-Yine en bilinen âdetlerden biri ateş üstünden atlamaktır. Hastalıklara ve kötülüklere iyi geldiğine inanılarak yapılagelen bu uygulama Hıdırellez kutlamalarının en eğlenceli ve renkli dakikalarını oluşturur.
8-Yine en bilinen âdetlerden biri ateş üstünden atlamaktır. Hastalıklara ve kötülüklere iyi geldiğine inanılarak yapılagelen bu uygulama Hıdırellez kutlamalarının en eğlenceli ve renkli dakikalarını oluşturur.
Şimdiye kadar listelediğimiz gelenekler yapıldığı takdirde iyilik, güzellik getireceğine inanılan geleneklerdi. Bir de bu günlerde “yapılmaması” gerektiğine inanılan işler var. Örneğin, Hıdırellez’de ev temizliği yapılmaz, çamaşır yıkanmaz, genç kızlara iş yaptırılmaz. Bunlar da o günün herkes için bir nevi bayram tadında geçmesi içindir aslında./Haber Merkezi
