Bakan: İngilizler Merzifon'dan 20 Eylül tarihinde ayrıldı

Merzifon Vakfı tarafından organize edilen konferansa konuşmacı olarak katılan Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Türkiye Cumhuriyeti Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Bakan, dinleyicilere Merzifon’un kurtuluşunu anlattı.
Dr. Mustafa Bakan, İngilizler’in Mondros Mütarekesi gereğince gerekli yerleri kontrol altına alabilecekleri maddesine dayanarak 9 Mart 1919’da Samsun’a bir birlik çıkardıklarını ifade ederek, “Milli Mücadelenin fiilen başlayacağı günlerin öncesinde İngilizler, Mondros Mütarekesi gereğince gerekli gördükleri yerleri kontrol altına alabileceklerdi. Bu madde gereğince 9 Mart 1919’da Samsun’a Hintli Müslümanlardan oluşan askeri birliklerini çıkardılar. 15 Mart 1919’da İngiliz subayı komutasında bir müfreze asker, Merzifon’a girdi. İngiliz İşgal Kuvvetleri Temsilciliği Amerikan Koleji’ni karargâh olarak kullanmaya başladılar. Kara Mustafa Paşa Mektebi’ne de askeri birliklerini yerleştirdiler” dedi.
İngilizlerin Merzifon’dan 20 Eylül 1919 tarihinde müfrezelerini çektiklerini de söyleyen Dr. Mustafa Bakan, “İngilizler asayişsizliğin olduğu gerekçesiyle Mart ayında Merzifon’a girmelerinden 200 günü aşkın bir süre sonra, İşgal gerekçelerinin ortadan kalkması nedeniyle 20 Eylül 1919’da askeri kuvvetlerini Samsun’a çektiler. Bu terk ediş Merzifon’da büyük sevinç gösterilerine yol açtı. Sivas’ta çıkarılmaya başlanan İrade-i Milliye Gazetesi’nin 28 Eylül 1335 tarih ve 4 numaralı nüshasının 2. sayfasında “İngilizler Merzifon’daki kuvve-i işgaliyesini tekmil ağırlıklarıyla birlikte Samsun’a alarak orasını tahliye eylemişlerdir" haberi yayımlandı. İngilizlerin Merzifon’dan çekildiği hakkında ikinci habere yine İrade-i Milliye Gazetesi’nin 5. sayısında yer verilmiştir” diye konuştu.
Bazı kaynaklarda İngilizlerin Merzifon’dan ayrılış tarihinin 28 Eylül 1919 olarak yazılmasına rağmen bunun gerçeğinin 20 Eylül olduğunu da dile getiren Dr. Bakan, “Bazı kaynaklar Sivas’ta haftalık olarak yayınlanan İrade-i Milliye gazetesinin 28 Eylül tarihli baskısındaki İngilizlerin Merzifon’u terkettiği haberini Merzifon’un kurtuluşu olarak baz almaktadır. Ancak gazetenin haftalık olduğu düşünülecek olursa terk etme işleminin daha önce gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Ben de devlet arşivlerinden konuyu araştırdığımda İngilizler’in Merzifon’u 20 Eylül 1919 tarihinde terk ettiğine yönelik resmi kayıtlara ulaştım. Kısacası İngilizler Merzifon’a savaşmadan geldiler ve aynı şekilde de defolup gittiler” şeklinde konuştu.